Strefy Czystego Transportu – co to takiego? Od kiedy będą obowiązywać w Polsce i gdzie powstaną?

Polska może pochwalić się mało zaszczytnym mianem smogowej stolicy Europy. Jednym ze sposobów walki z zanieczyszczeniem powietrza ma być wprowadzenie Stref Czystego Transportu. Czym one są, od kiedy będą obowiązywać, kto będzie mógł do nich wjechać i w jakich miastach powstaną?

Strefa Czystego Transportu – co to jest?

Choć smog w Polsce jest spowodowany głównie niewłaściwym ogrzewaniem budynków, do powstawania zanieczyszczeń powietrza w istotnym stopniu przyczynia się też transport drogowy. Okazuje się, że ponad 60% emitowanego w Europie CO₂ pochodzi właśnie z samochodów osobowych. Konsekwencją tak wysokiej emisji dwutlenku węgla jest postępująca degradacja środowiska naturalnego, w tym przede wszystkim efekt cieplarniany i niszczenie ekosystemów.

Mimo że zagrożenie jest realne, w polskim porządku prawnym przez długi czas brakowało przepisów, które pomogłyby zredukować emisję zanieczyszczeń. To powoli zaczyna się zmieniać, czego potwierdzeniem jest nowelizacja ustawy o elektromobilności, na mocy której w Polsce mają obowiązywać Strefy Czystego Transportu (SCT). Strefa Czystego Transportu to wydzielony, odpowiednio oznakowany obszar, po którym będą mogły poruszać się pojazdy z napędem elektrycznym, wodorowym lub gazowym.

Pierwotnie Strefy Czystego Transportu miały zostać stworzone w miastach, których liczba mieszkańców przekracza 100 000 osób – z tego przepisu ostatecznie zrezygnowano, więc władze mogą wprowadzać je dobrowolnie. Obowiązek ten może jednak zostać nałożony na gminy, w których kontrola Głównego Inspektora Ochrony Środowiska wykaże przekroczenie dopuszczalnego średniego poziomu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu (NO₂).

Kto może wjechać do Strefy Czystego Transportu?

Jak wspominaliśmy, do Strefy Czystego Transportu będą mogły wjechać samochody z napędem:

• elektrycznym,
• wodorowym,
• gazowym.

Jeśli auto nie ma specjalnych tablic rejestracyjnych potwierdzających zeroemisyjność, na przedniej szybie samochodu uprawnionego do wjazdu do SCT musi znajdować się odpowiednia naklejka. Jej wygląd został określony w rozporządzeniu podpisanym 31 marca 2022 roku przez Ministra Klimatu i Środowiska. Na ośmiokątnej, zielonej naklejce znajdą się między innymi: rok produkcji pojazdu, rodzaj paliwa, nazwa gminy oraz numer rejestracyjny auta. Naklejki będą wydawane przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast za opłatą w maksymalnej wysokości 5 zł.

Obowiązek posiadania naklejki nie będzie dotyczył:

• pojazdów służb miejskich i bezpieczeństwa,
• pojazdów służb ratowniczych,
• specjalistycznych środków transportu,
• autobusów szkolnych,
• pojazdów używanych w celu dotarcia osób, które potrzebują pomocy w codziennym funkcjonowaniu,
• pojazdów zarządców dróg,
• pojazdów osób prowadzących działalność gospodarczą na terenie SCT,
• samochodów do 3,5 tony, należących do mieszkańców SCT.

Nie oznacza to jednak, że samochody z silnikami diesla, benzynowe oraz na LPG będą miały zakaz wjazdu do Stref Czystego Transportu. Władze gminy mogą rozszerzyć listę pojazdów uprawnionych, umieszczając na nich samochody spalinowe, które spełniają określone normy emisji spalin. Z kolei auta spalinowe, które nie spełniają wymogów, będą mogły wjechać do SCT w godzinach od 9 do 17 w ciągu 3 lat od powstania strefy pod warunkiem uiszczenia opłaty nie wyższej niż:

• 2,50 zł za godzinę w przypadku opłaty jednorazowej,
• 500 zł w przypadku miesięcznej opłaty abonamentowej.

Strefy Czystego Transportu w Polsce

Aktualnie w Polsce nie istnieje ani jedna Strefa Czystego Transportu. Konsultacje w sprawie jej utworzenia w ostatnich miesiącach były prowadzone między innymi w Krakowie, gdzie SCT pierwotnie miała obowiązywać od 1 marca 2023 roku. Wymagania, jakie musiałyby spełniać samochody uprawnione do wjazdu do strefy, miały być wprowadzane etapami:

• etap 1 – możliwość wjazdu samochodem z silnikiem diesla lub benzynowym, spełniającym normy emisji EURO 3;
• etap 2 – możliwość wjazdu samochodem z silnikiem diesla spełniającym normę emisji EURO 4 lub pojazdem benzynowym spełniającym normę EURO 3;
• etap 3 – możliwość wjazdu samochodem z silnikiem diesla spełniającym normę emisji EURO 5 lub pojazdem benzynowym spełniającym normę EURO 3;
• etap 4 – możliwość wjazdu samochodem z silnikiem diesla spełniającym normę emisji EURO 6 lub pojazdem benzynowym spełniającym normę EURO 4;
• etap 5 – możliwość wjazdu samochodem z silnikiem diesla spełniającym normę emisji EURO 6 lub pojazdem benzynowym spełniającym normę EURO 5;
• etap 6 – możliwość wjazdu samochodem z silnikiem diesla spełniającym normę emisji EURO 6d lub pojazdem benzynowym spełniającym normę EURO 5.

Na ostatnim etapie oczekiwany spadek emisji NO₂ oraz pyłów PM w związku z wprowadzeniem Strefy Czystego Transportu wynosi 93% (w porównaniu z rokiem 2019). Początkowo przewidywany termin utworzenia SCT jest już jednak nieaktualny – pierwsze restrykcje mają obowiązywać od połowy 2024 roku, ale będą dotyczyć wyłącznie nowo rejestrowanych pojazdów. Pozostałe auta poruszające się po ulicach Krakowa mają zostać objęte nowymi zasadami dopiero od 2026 roku. Wysiłki w sprawie utworzenia SCT podejmowane są także w innych miastach, w tym w Warszawie i Wrocławiu.

Nadchodzi era samochodów elektrycznych?

W reakcji na zapowiadane zmiany przepisów, jak i w trosce o środowisko naturalne, coraz większe zainteresowanie wzbudzają samochody elektryczne. Zakup takiego pojazdu to spora inwestycja, stąd na rynku pojawiają się kolejne oferty długoterminowego najmu aut elektrycznych. W Arval stworzyliśmy propozycję wynajmu aut elektrycznych dla osób fizycznych, przedsiębiorców oraz korporacji.

Jako wiodący dostawca usług wynajmu długoterminowego samochodów w Polsce nie mogliśmy pominąć w swojej ofercie aut elektrycznych. Przygotowaliśmy szereg rozwiązań dodatkowych, które ułatwią korzystanie z elektryka, np.: pakiet elektryk ze stacją ładowania, gdzie w ramach oferty można otrzymać nie tylko wybrane auto i stację, ale również audyt instalacji elektrycznej, montaż i uruchomienie stacji oraz usługę serwisową. Z kolei z myślą o korporacjach powstał projekt Arval Mobility Hub. Jego założeniem jest umożliwienie łatwego wypożyczania samochodów elektrycznych i innych form mikromobilności oraz korzystania z infrastruktury do ładowania przez pracowników danej firmy.

Co ważne, obecni i nowi klienci Arval mogą składać wnioski o dotację z programu „Mój elektryk”, ogłoszonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach programu można uzyskać dofinansowanie zakupu nowego samochodu zeroemisyjnego – dopłaty są przyznawane zarówno klientom indywidualnym, jak i firmom.

Stale rosnące zanieczyszczenie powietrza to problem, z którym Polska zmaga się od wielu lat. Oprócz inwestycji w odnawialne źródła energii, do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń ma przyczynić się też utworzenie Stref Czystego Transportu, do których z biegiem lat będzie mogło wjechać coraz mniej aut z silnikami diesla, benzynowymi czy LPG. Zakup lub wynajem długoterminowy samochodu elektrycznego jest więc ofertą przyszłościową, którą warto rozważyć nie tylko z uwagi na już zachodzące i zapowiadane zmiany, ale przede wszystkim w trosce o przyszłość naszej planety.